ANNE-BABA OLMA SANATI

Anne-babanın çocukla ilişkisinde sergilediği duygu, düşünce ve davranış biçiminin toplamı "anne-baba tutumu" kavramıyla ifade edilmektedir. Anne-baba tutumu çocuğun erişkinlikteki kişilik yapısı üzerinde belirleyici olması nedeniyle çok önemlidir. Her anne-babanın çocuğuyla ilişkisi özgündür. Ancak genel olarak bakıldığında anne-babaların dört temel tutum biçiminden birine uygun davranışlar sergilediği görülmektedir:
Eşitlikçi ve demokratik anne-baba tutumu Aşırı koruyucu ve müdahaleci anne-baba tutumu Aşırı otoriter ve baskıcı anne-baba tutumu İzin verici anne-baba tutumu
1. Eşitlikçi ve Demokratik Anne-Baba Tutumu
Anne-baba, birbirine değer veren, saygı-sevgi gösteren bir tutum içerisindedirler. Aile içerisinde uzun süren çekişme, kavga ve anlaşmazlıklar yoktur. Sorunlarını konuşup danışarak çözerler. Her bireyin uyacağı kurallar bellidir. Anne-baba ılımlı, esnek ve demokratik bir otoriteye sahiptir. Anne ve baba çocuklarına karşı ortak bir tutum içindedirler. Çocuklarını özerk bir birey olarak kabul eder; bağımsız bir kişilik geliştirmesini teşvik ederler. Çocuk kendi işini kendi başına yapmaya alıştırılarak sorumluluk almaya hazır hale getirilir. Çocuktan yaşına uygun davranışlar beklerler. Çocuğun barınma, beslenme ve korunma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasının yanında, sevgi, saygı ve kabul gösterilir. İsteklerine doğrudan karşı çıkmak yerine; dinleyerek, sorular sorarak doğruyu bulmasına yardımcı olmaya çalışırlar. Çocuklarına deneme ve yanılma olanağı tanırlar. Bu, çocuğun anne-babasının sevgi ve desteğinin karşılıksız olduğunu hissetmesini sağlar. Çocuk emirle değil yol gösterilerek ve uyarılarak eğitilir. Çocuk sevdiği şeylerden mahrum bırakılarak cezalandırılır. Ceza almasını kendi kişiliğine yönelik bir tehdit gibi değil; aile içi kurallara aykırı davranışlarının sonucu olarak algılar. Demokratik tutumlu anne-babaların çocukları; Benlik saygıları yüksek Özgüvenleri tam İnisiyatif alabilen Diğer insanlara saygılı Yaratıcı ve üretken bireyler olurlar.
2. Aşırı Koruyucu ve Müdahaleci Anne Baba Tutumu (Sıkı Disiplinli     Sevecen Aile)
Çocuklarına karşı sevecen, ilgili ve düşkündürler. Barınma, beslenme ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını hiçbir özveriden kaçınmadan karşılarlar. Dersleriyle yakından ilgilenirler, kurslara gönderirler. Aşırı vericidirler ancak beklentileri de çok yüksektir. Çocuk adına kararlar alırlar: Çocuğun eğilimlerini, yeteneklerini dikkate almadan onu çeşitli kurslara gönderirler. Aşırı kuralcıdırlar. Çocuğun kapasitesini dikkate almadan yüksek başarı beklerler. Yaşından olgun davranmasını isterler. Arkadaş seçimine, giyim-kuşamına karışırlar. Onunla övünmek-gururlanmak isterler. Bu yüzden çocuğun hatalarını bağışlayamaz, ondan mükemmel olmasını beklerler. Ceza yöntemleri ayıplamak, olumsuz yönde eleştirmek, sevgilerini esirgemek gibi manevi cezalardır. Çocuk cezayı kendi kişiliğine yönelik bir tehdit olarak algılar. Bu koşullarda yetişen bir çocuk: Okulda başarılı olabilir. Ancak arkadaşlık ilişkileri zayıftır Girişken değildir. Toplum içindeki davranışları çekingendir Ergenlikte anne-babadan bağımsız bir kimlik geliştirmesi güçtür Kendine güveni tam değildir Yanlış yapmaktan korkar, anne-babadan, otorite konumundaki diğer kişilerden sürekli onay bekler Kendi başına karar vermekte zorlanır Yaratıcı değildir Kendi hataları ya da başkalarının hataları karşısında esnek ve bağışlayıcı değildir
3. Aşırı Otoriter ve Baskıcı Anne-Baba Tutumu
Çocuğa küçük yaştan itibaren sevgi ve şefkat gösterilmez. Aile ortamı gergindir. İlişkilerde korku ve kızgınlık duyguları egemendir. Sürekli eleştiri, aşağılama ve dayak vardır. Çocuğu dinlemek, anlamaya çalışmak gibi duygusal paylaşımlar yoktur. Çocuk benimsenme ve kabul görmez. Çocuğa karşı; soğuk, anlayışsız ve kırıcı bir tutum vardır. Anne-babanın doğrularını kabul etmesi gerektiğine inanılır. Aşırı otoriter ve baskıcı ailelerin çocuklarının: Benlik saygıları düşüktür Yetersiz ve güvensizdirler Tedirgindirler Düşmanca duygular taşırlar Saldırgan davranışlara yatkındırlar Tehlikeye aldırmazlar Kuralları çiğneme eğilimleri yüksektir
4. İzin Verici-Müsamahakâr Aile (Disiplini Gevşek Aile)
Çocuğa kural koymaz; sorumluluk vermezler. Çocuklarını çok fazla serbest bırakırlar. Davranışlarını kontrol etmezler. Aşırı toleranslıdırlar. Sıcak ve verici bir tutum benimserler. Aşırı şımartır, bir dediğini iki etmezler. İzin verici-müsamahakâr ailelerin çocukları: Saldırgandırlar Sorumluluk almaktan yoksundurlar Anne-baba ile bağımlılık ilişkisi içindedirler Sürekli alıcı, benmerkezci ve bencildirler Karşılarındaki kişinin duygularını ve gereksinimlerini anlamakta güçlük çekerler Evde aşırı nazlı ve öfkeli; dışarıda çekingen, sinmiş ve güvensizdirler